Pembaharuan Yang Telah Dilaksanakan Oleh Umar Bin Al-Khattab Dalam Bidang Pentadbiran | Sejarah | STPM | Huraikan | Bincangkan | My Wislah | Wislah Malaysia |
Pembaharuan Yang Telah Dilaksanakan Oleh Umar Bin Al-Khattab Dalam Bidang Pentadbiran
1. Memantapkan Majlis Syura
- Majlis syura merupakan majlis perunding negara yang tertinggi yang terbahagi kepada dua iaitu Majlis Syura Tertinggi dan Majlis Syura Am. Majlis ini dianggotai oleh enam tokoh Islam dan sahabat Nabi iaitu Uthman b. Affan, Ali b. Abi Talib, Sa’ad b. Waqqas, Abd Rahman b. Auf, Talhah dan al-Zubair.
- Fungsi utamanya ialah bagi menentukan jawatan khalifah. Beliau membuka peluang dan kebebasan untuk bersuara dan mengemukakan pendapat di majlis ini
2. Pembahagian Wilayah-wilayah Islam
- Khalifah Umar telah menghadapi masalah kesan daripada kejayaan tentera Islam menakluki kawasan yang luas, meliputi dari sempadan negeri China di sebelah timur hingga ke Eropah di sebelah barat. Untuk mengatasi masalah ini, Khalifah Umar membahagikan wilayah-wilayah Islam kepada beberapa bahagian bagi memudahkan pentadbirannya. Wilayah-wilayah itu ialah Kufah, Basrah, Syam, Jazirah (Mesopotamia), Mawsil, Yaman dan Bahrain.
- Madinah menjadi pusat pemerintahan Islam
3. Perlantikan pegawai
- Setiap wilayah tersebut dilantik beberapa orang pegawai. Ia terdiri daripada seorang wali gabenor dan seorang setiausaha dengan dibantu oleh pegawai-pegawai tertentu di beberapa buah jabatan seperti Jabatan Setiausaha Tentera (Kitab al-Diwan), Jabatan Percukaian (Sahib al-Kharaj), Pegawai Polis (Sahib al-Syurtah), Pegawai Perbendaharaan Negara (Sahib Bait al-Mal) dan seorang kadi.
4. Penyerahan surat perintah
- Semua pegawai itu termasuk gabenor telah diberikan surat perintah oleh Khalifah Umar. Surat perintah ini menyebutkan tugas-tugas dan kuasa mereka. Sebelum seseorang pegawai itu dihantar ke wilayah-wilayah berkenaan, rakyat terlebih dahulu diberitahu tentang kuasa dan tugas-tugas pegawai tersebut supaya tidak timbul kekeliruan semasa mereka menjalankan tugas.
- Begitu juga apabila seseorang pegawai itu dilantik ia terlebih dahulu diperiksa harta benda dan juga peribadinya sebagai langkah ke arah mencegah berlakunya penyalahgunaan kuasa. Apabila seorang pegawai berhenti kerja segala hartanya dihitung sekali lagi. Jika terdapat hartanya berlebihan dan terbukti harta itu didapatinya dengan cara melanggar peraturan negara, maka harta itu akan diambil dan diserahkan kepada perbendaharaan Negara (Baitul-Mal).
5. Laporan setiap tahun
- Setiap tahun pada musim haji pegawai-pegawai kerajaan diminta hadir ke tanah suci Makkah untuk memberikan laporan tentang sebarang perkara berhubung dengan pentadbiran wilayah.
- Disamping itu, rakyat jelata yang mengerjakan ibadat haji diberikan hak untuk menyuarakan sebarang kezaliman yang dilakukan oleh pegawai-pegawai berkenaan. Khalifah Umar tidak teragak-agak untuk mengambil tindakan ke atas mereka.
6. Memantapkan Penubuhan Baitul Mal
- Khalifah Umar merupakan orang yang pertama menubuhkan institusi Baitul Mal atau Perbendaharaan Negara, iaitu tempat semua harta kerajaan disimpan. Sebuah buku kira-kira negara disediakan untuk mengetahui wang keluar masuk dari segi pendapatan dan perbelanjaan negara.
- Sumber-sumber kewangan negara berpunca daripada pendapatan bayaran zakat, ghanimah (harta rampasan perang), fay (harta rampasan tanpa perang), jizyah (cukai perlindungan), kharaj (cukai tanah), usyur (cukai perniagaan) dan harta peninggalan orang mati yang tidak mempunyai waris.
7. Memantapkan Pentadbiran tanah
- Pentadbiran tanah yang teratur dan sistematik juga telah diperkenalkan oleh Khalifah Umar. Tanah-tanah yang dikuasai oleh tentera Islam telah dibahagikan kepada dua jenis; Pertama, tanah dhimmah iaitu tanah yang bertuan. Tanah Dhimmah ditadbir oleh pemilik-pemilik asal.
- Kedua, tanah sawafi ditadbir oleh pemegang-pemegang amanah yang dilantik daripada golongan Ahl al-Ayyam iaitu golongan peneroka (Ahl al-Fay). Tanah-tanah ini tidak boleh dibeli atau dimiliki oleh sesiapa bagi mengelakkan berlakunya perpecahan di kalangan umat Islam.
8. Penubuhan Dewan Tentera
- Tentera terbahagi kepada dua iaitu tentera tetap dan simpanan. Tentera tetap diberi gaji dan pakaian seragam serta keluarga mereka turut diberi bantuan Khalifah pertama yang memberi gaji kepada tentera. Muhajirin dan Ansar menerima sebanyak 3000 – 5000 dirham setahun. Ahl al-Ayyam menerima sebanyak 3000 dirham setahun
- Peserta-peserta dalam Perangan Yarmuk dan Qadisyah menerima Sebanyak 2000 dirham setahun. Pendatang-pendatang baru (Rawalif) yang tiba selepas Perang Yarmuk dan Qadisyah menerima antara 1500 – 2000 dirham setahun.
9. Pembinaan bandar tentera
- Bandar-bandar tentera telah dibina seperti Kufah, Basrah, Damsyik dan Fustat. Bandar-bandar ini dijadikan pusat tentera dan didirikan khemah-khemah tentera.
- Tujuannya untuk kemudahan tentera Islam apabila selesai menjalankan ekspedisi dan untuk mengawal sempadan-sempadan wilayah yang sudah ditakluki dan bandar-bandar tersebut.
10. Pembaharuan Bidang Kehakiman
- Beliau mengetatkan syarat-syarat untuk menjadi seorang hakim. Gaji hakim dinaikkan bagi mengelakkan terjadinya rasuah. Hakim/Kadi tidak dibenarkan terlibat dalam kegiatan perniagaan/ membeli belah seperti orang ramai di pasar pasar
- Mahkamah keadilan diwujudkan dan ia dipisahkan daripada jabatan-jabatan lain.
11. Memperkenalkan takwim Islam
- Khalifah Umar memperkenalkan takwim Islam berdasarkan tahun Hijrah iaitu bermula pada 1 Muharram.
- Penubuhan takwim Islam ini dibuat pada tahun 17H. Tujuannya bagi memudahkan urusan pentadbiran negara.
