Bentuk Dan Pelaksanaan Adat Perpatih | Sejarah | STPM | Huraikan | Bincangkan | My Wislah | Wislah Malaysia |
Bentuk dan Pelaksanaan Adat Perpatih
- Adat Perpatih merupakan satu peraturan atau undang-undang yang tidak bertulis dalam bentuk pepatah yang dihafal oleh ketua adat dan diperturunkan kepada generasi lain.Susunan hukum ini dikenali sebagai tambo atau kata perbilangan adat.Hukum adat ini didasarkan kepada dua jenis sumber,iaitu resam dan adat turun-temurun,dan hukum syarak yang diambil daripada mazhab Shafie.Kedua-dua sumber ini telah disesuaikan tetapi biasanya hukum adat ini tidak mengatasi hukum syarak.
- Adat Perpatih mengandungi susunan peraturan yang lengkap meliputi setiap sudut kehidupan individu dan masyarakat secara keseluruhan.Adat ini memberi panduan tentang susunan pentadbiran dan pembahagian kuasa politik,aturan kekeluargaan dan perkahwinan, pembahagian harta,undang-undang jenayah serta hal ehwal kemasyarakatan.
Aspek Pemerintahan
- Adat Perpatih mengamalkan pemerintahan secara demokrasi dengan kedaulatan berada di atas tangan rakyat.Pemerintahan dijalankan secara muafakat melalui wakil-wakil daripada setiap suku.Pemerinthan mesti mematuhi undang-undang dan tidak boleh bertindak sesuka hati.Tiada siapa yang boleh menguasai teraju pemerintahan secara mutlak kerana setiap jawatan akan dilantik oleh jawatan lain.
- Seseorang lelaki tidak mempunyai hak dalam mentadbir.Mereka yang melanggar adat akan dibicarakan dan dihukum.
- Ketua pentadbir dan pemerintah yang tertinggi ialah Yang Dipertuan Besar atau Yamtuan Besar (Raja). Ini diikuti oleh Undang. Lembaga, Buapak dan Anak Buah. Yamtuan dilantik oleh empat Undang, Undang dipilih oleh Lembaga. Lembaga dipilih oleh Buapak dan Buapak pula dipilih oleh Anak Buahnya.Ini bermakna sistem pelantikan mengikut Adat Perpatih dibuat berasaskan peringkat dari bawah ke atas.
Aspek Kekeluargaan dan Perkahwinan
- Adat Perpatih mengamalkan hidup secara bersuku-suku yang membawa maksud hidup secara berkeluarga daripada sebuah keluarga yang besar.Setiap suku mempunyai nama yang tersendiri untuk memudahkan mereka mengetahui pertalian darah antara satu sama lain.Setiap suku dipecahkan kepada beberapa bahagian kecil,iaitu Perut.Setiap Perut dipecahkan kepada Ruang dan setiap Ruang kepada Rumpun.
- Susunan keluarga masyarakat berdasarkan matrileneal;di susur galur kepada keturunan sebelah ibu.Hubungan antara anggota masyarakat sangat rapat dan dianggap bersaudara.Adat Perpatih tidak membenarkan sesama suku kerana suku yang sama dianggap bersaudara.Perkahwinan hanya dibolehkan dalam suku yang berbeza.Sistem ini dikenali sebagai eksogami.
Aspek Pembahagian Harta
- Adat Perpatih memberatkan kaum wanita dalam mewarisi harta dengan menurunkan harta melalui keturunan wanita,iaitu daripada pihak ibu(sebagai pengasa kelurga)kepada anak perempuan.Sekiranya ibu tidak mempunyai anak perempuan,harta akan diwariskan kepada adik perempuan,anak adik-adiknya atau cucu-cucunya.
- Harta pasangan suami isteri dapat dibahagikan kepada empat jenis iaitu Harta carian-harta yang diperoleh oleh pasangan suami isteri sepanjang perkongsian hidup Mereka, Harta dapatan-harta yang sedia dimiliki oleh isteri sebelum berkahwin. Jika berlaku perceraian harta kekal milik isteri, Harta pembawaan-harta yang sedia dimiliki oleh si suami sebelum berkahwin dan Harta sebelah-harta asal kepunyaan suami dan isteri yang diberi oleh ibu bapa sebelum mereka berkahwin.
Undang-Undang Jenayah
- Hukuman dalam Adat Perpatih dilaksanakan dengan tujuan memperbaiki keadaan dan tidak menghukum pealah.Pesalah dihukum mengikut kesalahan yang dilakukan.Undang-undang jenayah dalam Adat Perpatih lebih menekankan sifat bertimbang rasa.Seseorang yang melakukan kesalahan didenda mengikut kesalahannya dan masa diberi ganti rugu.Contohnya,hukuman atas kesalahan mencuri.Pesalah akan dihukum dengan memulangkan barang yang dicuri atau membayar ganti rugi.
Kemasyarakatan
- Adat menetapkan bahawa perbincangan antara anggota masyarakat harus dibuat terlebih dahulu sebelum sesuatu perkara dilakukan.Tindakan menyelesaikan masalah teebut digelar sebagai muafakat. Setiap anggota masyarakat harus bersikap bertimbang rasa serta menekankan nilai-nilai yang menunjukkan tentang hidup bermasyarakat. Adat ini menetapkan satu peraturan hidup yang berlandaskan kepentingan hidup bersama, bergotong-royong, dan bekerjasama. Setiap anggota masyarakat dalam Adat Perpatih dianggap mempunyai kebolehan dan kemampuan tertentu.
- Apabila sesuatu yang diusahakan itu berjaya, adat tidak menekankan kepada kejayaan orang perseorangan sahaja tetapi kejayaan kelompok masyarakat.Begitu juga sebaliknya berlaku, semua anggota perlu menanggung kerugian atau kegagalan itu.
