Jenis dan Faktor Variasi | Nota Biologi Tingkatan 5 | Nota Biologi Bab 12 | Variasi |
Jenis dan Faktor Variasi (Nota Biologi Tingkatan 5)
Pewarisan manusia adalah proses penting yang menentukan ciri-ciri fizikal dan genetik seseorang. Melalui taburan kromosom dan warisan genetik, setiap individu membawa pelbagai ciri unik yang membentuk identiti mereka. Dalam artikel ini, kita akan menjelajahi pengertian kromosom, ciri-ciri seks, kumpulan darah ABO, faktor resus, dan pentingnya penentuan jantina dalam pewarisan manusia. Dengan memahami lebih lanjut tentang proses ini, kita dapat meraih wawasan yang lebih mendalam tentang kompleksiti dan kepelbagaian kehidupan manusia.
A: Kromosom dan Ciri-Ciri Seks
Kromosom adalah struktur dalam sel yang mengandungi materi genetik yang memainkan peranan penting dalam pewarisan sifat dari generasi ke generasi. Kromosom manusia terdiri daripada dua jenis, iaitu autosom dan seks kromosom.
1. Autosom: Autosom membentuk pasangan kromosom homolog nombor 1 hingga 22. Fungsi utamanya adalah mengawal ciri-ciri sel soma atau ciri-ciri fizikal biasa yang terdapat dalam tubuh manusia. Ciri-ciri seperti jenis kumpulan darah, ketinggian, dan warna kulit dikawal oleh kromosom ini.
2. Seks Kromosom: Seks kromosom membentuk pasangan kromosom nombor 23. Fungsi utamanya adalah mengandungi gen yang menentukan jenis jantina individu. Bagi lelaki, kromosom seks adalah XY, manakala bagi perempuan, ia adalah XX.
Walau bagaimanapun, terdapat kelainan genetik yang melibatkan taburan kromosom, seperti Sindrom Down, Sindrom Turner, dan Sindrom Klinefelter.
B: Sindrom Down, Sindrom Turner, dan Sindrom Klinefelter
1. Sindrom Down: Jumlah kromosom individu dengan Sindrom Down ialah 47, iaitu 45 kromosom autosom dan satu kromosom tambahan pada pasangan kromosom ke-21. Ia juga dikenali sebagai trisomi 21. Sindrom Down boleh berlaku kepada lelaki atau perempuan dan memberikan ciri-ciri fizikal yang khas.
2. Sindrom Turner: Jumlah kromosom individu dengan Sindrom Turner ialah 45, iaitu 44 kromosom autosom dan satu kromosom X pada pasangan kromosom seks. Individu dengan Sindrom Turner adalah perempuan dan memiliki beberapa ciri khas yang berkaitan dengan kekurangan kromosom X.
3. Sindrom Klinefelter: Kariotip bagi Sindrom Klinefelter menunjukkan bilangan kromosom sebanyak 47, iaitu 44 kromosom autosom dan dua kromosom X pada kromosom seks. Individu dengan Sindrom Klinefelter adalah lelaki dan memiliki ciri-ciri khas tertentu.
C: Pewarisan Kumpulan Darah dan Faktor Resus
1. Kumpulan Darah ABO: Kumpulan darah ABO dikawal oleh tiga alel pada gen tunggal. Alel dominan IA dan IB menghasilkan kumpulan darah A dan B masing-masing, manakala alel resesif IO menghasilkan kumpulan darah O. Terdapat enam genotip dan empat fenotip yang berkaitan dengan kumpulan darah ABO.
2. Fenotip dan Genotip Kumpulan Darah: Setiap fenotip kumpulan darah memiliki genotip yang khusus. Kumpulan darah AB adalah penerima universal kerana tidak mempunyai antibodi, manakala kumpulan darah O adalah penderma universal kerana tidak mempunyai antigen pada permukaan sel. Taburan antigen dan antibodi mengawal kebolehan untuk menderma atau menerima darah dari jenis kumpulan darah tertentu.
D: Penentuan Jantina dan Ciri Terangkai Seks
1. Penentuan Jantina: Autosom normal dalam manusia adalah 44 (22 pasang) dan kromosom seks normal dalam lelaki adalah XY, manakala dalam perempuan adalah XX. Walau bagaimanapun, beberapa individu dengan penyakit genetik mempunyai perbezaan taburan kromosom berbanding individu normal.
2. Ciri Terangkai Seks: Kromosom seks juga membawa gen untuk trait selain menentukan jantina. Gen terangkai seks merujuk kepada gen yang terletak pada kromosom X. Ciri-ciri seperti hemofilia dan buta warna berkaitan dengan gen terangkai seks. Kondisi ini mempengaruhi individu berdasarkan alel dominan atau resesif pada kromosom X.
Penutup
Pewarisan manusia adalah proses yang rumit dan menarik, di mana setiap individu membawa taburan kromosom dan genetik yang unik. Kromosom autosom mengawal ciri-ciri fizikal biasa, manakala kromosom seks menentukan jenis jantina. Sindrom genetik seperti Sindrom Down, Sindrom Turner, dan Sindrom Klinefelter melibatkan kelainan dalam taburan kromosom. Kumpulan darah dan faktor resus juga memainkan peranan penting dalam pemadanan darah. Penentuan jantina dan ciri terangkai seks menyumbang kepada kompleksiti kepelbagaian kehidupan manusia. Dengan memahami proses ini, kita dapat menghargai keajaiban pewarisan manusia dan keunikan setiap individu.
