Konsep Asas Jirim | Nota Ringkas Kimia Tingkatan 4 bab 2 | Jirim dan Struktur Atom | My Wislah | Wislah Malaysia |
Jirim adalah konsep asas dalam sains fizik dan kimia yang membincangkan tentang sifat dan keadaan zarah. Konsep ini adalah penting kerana ia membolehkan kita memahami bagaimana dan mengapa bahan bertindak seperti yang kita lihat dalam kehidupan seharian. Dalam konsep jirim, kita belajar tentang jenis zarah, keadaan fizikal, jenis pergerakan, tenaga kinetik, kadar peresapan, dan perubahan keadaan jirim.
Konsep Asas Jirim
Definisi Jirim
Zarah yang kecil dan diskrit.
Jenis zarah
1. Jirim boleh dibahagikan kepada dua:
1. Unsur
2. Sebatian
2. Unsur: bahan yang hanya terdiri daripada satu jenis atom, seperti logam besi tulen.
3. Sebatian: bahan yang terdiri daripada lebih daripada satu unsur yang membentuk molekul.
4. Sebatian terdiri daripada sama ada molekul atau ion.
Contoh sebatian adalah karbon dioksida, CO2, dua jenis unsur dalam satu molekul.
5. Atom: zarah terkecil dan tidak dapat dipilih unsur
Molekul: Sebatian yang terdiri daripada dua atau lebih atom (atom yang berbeza atau sama)
Ion: zarah yang mempunyai cas [kation (+) atau anion(-)]
Keadaan fizikal jirim
Jirim dapat berada dalam tiga keadaan fizikal:
1. Pepejal
2. Cecair
3. Gas
Susunan zarah
1. Disusun dengan rapat
2. Disusun dengan rapat tetapi mempunyai ruang kosong antara mereka
3. Zarah sangat jauh antara satu sama lain
Jenis pergerakan
1. Bergetar di kedudukan yang tetap
2. Bergerak secara rawak dan perlahan
3. Bergerak secara rawak dan laju pada semua arah
Tenaga kinetik
1. Rendah
2. Tinggi secara purata
3. Kelajuan tinggi
Kadar peresapan
1. Rendah
2. Purata
3. Tinggi
Perubahan keadaan jirim
1. Perleburan
a. Pepejal dipanaskan dan zarah mendapat tenaga dan bergerak pada kadar yang lebih cepat.
b. Getaran terus meningkat apabila suhu meningkat sehingga mencapai takat lebur.
c. Pada takat lebur, zarah mendapatkan tenaga yang cukup untuk mengatasi daya tarikan antara zarah.
d. Oleh itu, keadaan pepejal berubah daripada pepejal kepada cecair.
e. Semasa perleburan, suhu kekal sama. Ini kerana tenaga haba digunakan untuk memecahkan ikatan.
2. Pengewapan
a. Berlaku dalam dua keadaan; penyejatan atau pendidihan.
b. Penyejatan berlaku hanya pada permukaan cecair dan pada kadar yang rendah.
c. Pendidihan berlaku kepada seluruh cecair dan berlaku secara sangat cepat.
d. Kedua-duanya akan mengatasi daya tarikan antara zarah dan mengubah keadaan daripada cecair kepada gas.
3. Pembekuan
a. Suhu menurun dan tenaga haba dikeluarkan.
b. Apabila haba dilepaskan, maka tenaga kinetik berkurangan.
c. Pergerakan zarah semakin perlahan, dan daya tarikan antara zarah semakin kuat.
d. Oleh itu, keadaan jirim berubah daripada cecair kepada pepejal.
e. Suhu kekal pada takat pembekuan kerana haba dilepaskan.
4. Kondensasi
a. Proses di mana perubahan wap gas kepada keadaan cecair pada suhu tertentu.
b. Apabila penurunan suhu berlaku, gas kehilangan tenaga kinetiknya.
c. Oleh itu, keadaan jirim akan berubah daripada gas kepada cecair.
d. Kondensasi berlaku pada suhu bawah takat didih.
5. Pemejalwapan
a. Pemejalwapan adalah proses penukaran keadaan bahan daripada pepejal kepada keadaan wap tanpa menjadi cecair terlebih dahulu.
b. Takat lebur naftalena
c. Lengkung pemanasan naftalena
Takat beku naftalena
A: Zarah disusun secara rapat dan teratus. Daya tarikan antara zarah sangat kuat.
A-B: Naftalena dipanaskan dan tenaga haba ditukar kepada tenaga kinetik. Suhu dan tenaga zarah semakin meningkat, menjadikan molekul bergerak lebih cepat pada kedudukan mereka.
B: Molekul naftalena telah menerima tenaga yang cukup untuk mengatasi daya tarikan antara zarah. Beberapa molekul mula bergerak bebas. Naftalenaberada dalam keadaan cecair pada titik ini.
B-C: Suhu dan tenaga kinetik molekul terus meningkat sehingga mencapai takat lebur naftalena. Pada titik ini, molekul naftalena telah menerima tenaga yang cukup untuk memecahkan daya tarikan antara zarah dan bergerak bebas.
C: Naftalena telah berubah daripada keadaan pepejal kepada cecair.
C-D: Apabila suhu terus meningkat, naftalena akan berada dalam keadaan cecair yang panas dan akhirnya berubah kepada gas pada takat didihnya.
Kesimpulan
Secara kesimpulannya, konsep asas jirim adalah penting kerana ia membantu kita memahami sifat dan keadaan bahan dalam dunia kita. Dengan memahami konsep jirim, kita dapat memahami bagaimana bahan bertindak dalam pelbagai keadaan dan persekitaran. Oleh itu, mempelajari konsep jirim adalah asas yang penting dalam sains fizik dan kimia.
