Konsep Perkahwinan dalam Islam (Maksud, Hukum dan Hikmah)

Konsep Pernikahan Dalam Islam

Perkahwinan dalam Islam | Maksud Perkahwinan | Hukum Berkahwin | Hikmah Perkahwinan | Golongan Wanita yang Haram Dikahwini | Rukun-Rukun Nikah | Syarat Bakal Suami dan Bakal Isteri | Tanggungjawab Suami dan Isteri |

READ :   5 Quotes from Quran Verses about Peace

Konsep Perkahwinan dalam Islam

Perkahwinan adalah akad yang menghalalkan persetubuhan antara lelaki dengan perempuan menurut hukum syara’. Ia merupakan satu institusi penting dalam agama Islam, diperintahkan oleh Allah SWT dan Rasulullah SAW sebagai cara untuk memelihara diri dari kemungkaran dan memenuhi tuntutan fitrah manusia.


A. Maksud Perkahwinan dalam Islam

Perkahwinan dalam Islam adalah suatu akad yang diakui secara syar’i yang menghalalkan persetubuhan antara lelaki dan perempuan. Ia merupakan satu bentuk ibadah yang ditetapkan oleh agama untuk memelihara kehormatan, membentuk keluarga, dan menjaga kestabilan masyarakat. Maksud perkahwinan ini diambil dari dalil yang terdapat dalam Surah An-Nur, Ayat 32, di mana Allah SWT berfirman:

“Dan kahwinkanlah orang bujang dalam kalangan kamu dan orang-orang yang soleh daripada hamba-hamba kamu lelaki dan perempuan.”

Dalil ini menekankan kepentingan untuk mengahwinkan orang bujang dan mereka yang soleh dari hamba-hamba lelaki dan perempuan. Ini bermakna bahawa perkahwinan adalah satu institusi yang dianjurkan dalam Islam untuk membina hubungan yang sah di antara individu dan memastikan kestabilan dalam masyarakat.

B. Hukum Berkahwin dalam Islam

Berkahwin dalam Islam adalah satu tindakan yang diberi hukum tertentu untuk menghalalkan hubungan antara lelaki dan perempuan. Hukum berkaitan dengan perkahwinan dalam Islam terbahagi kepada lima kategori, iaitu: Wajib, Sunat, Harus, Haram, dan Makruh, yang membimbing umat Islam dalam mengambil keputusan berkaitan dengan perkahwinan.


  1. Wajib: Wajib berkahwin adalah hukum yang dikenakan kepada individu yang mampu memberi nafkah zahir dan batin kepada pasangan. Ini bermakna, bagi mereka yang memiliki keupayaan untuk menyediakan keperluan asas bagi pasangan, wajib untuk berkahwin.
  2. Sunat: Sunat berkaitan dengan keinginan dan kesanggupan seseorang untuk berkahwin. Ini termasuklah individu yang mempunyai keinginan untuk membina sebuah keluarga dan mampu menyediakan nafkah zahir dan batin.
  3. Harus: Hukum Harus menyatakan bahawa seseorang boleh berkahwin jika tidak ada halangan atau rintangan yang membolehkan perkahwinan. Ini termasuklah tiada desakan atau halangan yang membatasi seseorang daripada berkahwin.
  4. Haram: Perkahwinan menjadi haram jika tujuannya adalah untuk menzalimi atau memudaratkan pasangan. Ini termasuklah niat yang jelas untuk memudaratkan atau menzalimi pasangan dalam perkahwinan.
  5. Makruh: Berkahwin adalah makruh jika seseorang berkeinginan untuk berkahwin tetapi tidak mampu memberi nafkah kepada pasangan, contohnya dalam kes kesihatan di mana seseorang menghadapi masalah seperti mati pucuk atau penyakit yang menghalang kelangsungan hubungan.

Hukum berkaitan dengan perkahwinan dalam Islam adalah penting untuk memastikan bahawa perkahwinan berlaku dengan adil, adab, dan mengikut ajaran Islam. Ini membimbing umat Islam dalam membuat keputusan yang bijak berkaitan dengan perkahwinan, serta memastikan keharmonian dan keberkatan dalam kehidupan berkeluarga.

C. Hikmah Perkahwinan dalam Islam

Perkahwinan dalam Islam bukan hanya sekadar satu akad, tetapi ia mempunyai hikmah-hikmah yang mendalam yang memberikan manfaat kepada individu, masyarakat, dan agama secara keseluruhannya. Berikut adalah beberapa hikmah utama perkahwinan dalam Islam:


  1. Memenuhi Tuntutan Batin: Perkahwinan memenuhi keperluan batin manusia yang telah ditanamkan oleh Allah SWT. Hubungan yang sah dan mendalam antara suami dan isteri memuaskan keperluan kasih sayang, cinta, dan kebersamaan yang merupakan fitrah manusia.
  2. Memelihara Akhlak: Dengan adanya perkahwinan, individu dapat memelihara akhlak dan moral mereka. Pasangan suami isteri saling melengkapkan dan menyokong satu sama lain dalam memperbaiki diri dan mendekatkan diri kepada Allah SWT.
  3. Membentuk Keturunan yang Baik: Perkahwinan adalah platform untuk membentuk generasi yang berkualiti dan bermoral tinggi. Anak-anak yang dilahirkan daripada perkahwinan yang sah mempunyai kestabilan emosi dan psikologi yang lebih baik.
  4. Ketenangan Jiwa melalui Hubungan Cinta Halal: Hubungan suami isteri yang sah menghasilkan ketenangan jiwa dan hati. Kasih sayang yang bersumber daripada cinta yang halal memberikan keamanan dan keselesaan dalam kehidupan berkeluarga.
  5. Menghindari Seks Bebas dan Jangkitan Penyakit: Perkahwinan adalah benteng yang kuat menentang seks bebas. Ia memastikan bahawa hubungan seksual berlaku dalam batas syara’ dan dengan pasangan yang sah. Ini membantu menghindari jangkitan penyakit yang boleh membawa kesan negatif kepada individu dan masyarakat.

Dengan memahami hikmah-hikmah perkahwinan dalam Islam, individu dapat menghargai nilai dan kepentingan institusi perkahwinan. Ia juga mengajarkan umat Islam untuk memelihara dan memelihara perkahwinan mereka dengan penuh tanggungjawab dan kesyukuran terhadap anugerah Allah SWT.

D. Golongan Wanita yang Haram Dikahwini

Dalam Islam, terdapat golongan wanita yang secara tegas diharamkan untuk dikahwini oleh seorang lelaki. Mengetahui dan memahami golongan wanita yang terlarang untuk dikahwini adalah penting dalam memastikan bahawa perkahwinan berlaku dalam batas syara’. Berikut adalah beberapa contoh golongan wanita yang haram untuk dikahwini:

1. Keturunan (Haram Selamanya):

  • Ibu: Memang jelas bahawa seorang lelaki tidak boleh menikahi ibunya sendiri menurut hukum Islam.
  • Nenek dan keatas: Wanita-wanita yang berada dalam garis keturunan di atas ibu, termasuklah nenek, moyang, dan seterusnya, tidak boleh dikahwini.

2. Anak Perempuan (Haram Selamanya):

  • Anak perempuan adalah satu lagi golongan yang secara tegas diharamkan untuk dikahwini oleh bapa mereka menurut hukum Islam.

3. Adik-Beradik Perempuan (Haram Selamanya):

  • Adik-beradik perempuan yang sama ibu dan bapa atau seibu sebapa adalah golongan wanita yang tidak boleh dikahwini oleh seseorang lelaki.

4. Anak Perempuan Daripada Adik-Beradik Lelaki (Haram Selamanya):

  • Anak perempuan daripada adik-beradik lelaki, sama ada seibu sebapa, sebapa atau seibu, juga terlarang untuk dikahwini.

5. Ibu Saudara dan Nenek Saudara (Haram Selamanya):

  • Wanita-wanita yang mempunyai hubungan sebagai ibu saudara atau nenek saudara adalah golongan yang diharamkan untuk dikahwini oleh seorang lelaki.

6. Ibu Susuan (Haram Selamanya):

  • Ibu susuan adalah wanita yang telah memberikan susu kepada seseorang individu semasa bayi. Hubungan ini membatalkan kemungkinan perkahwinan dengan wanita tersebut.

7. Ibu Bagi Ibu Susuan dan Keatas (Haram Selamanya):

  • Ibu bagi ibu susuan dan wanita-wanita dalam garis keturunan di atas ibu susuan adalah terlarang untuk dikahwini.

8. Anak-Anak Ibu Susuan (Haram Selamanya):

  • Anak-anak ibu susuan adalah golongan yang diharamkan untuk dikahwini oleh lelaki yang pernah disusukan oleh ibu mereka.

9. Adik-Beradik Susuan (Haram Selamanya):

  • Adik-beradik susuan, sama ada daripada ibu atau bapa susuan, juga terlarang untuk dikahwini.

10. Anak Saudara Daripada Adik-Beradik Susuan (Haram Selamanya):

  • Anak saudara daripada adik-beradik susuan adalah golongan yang tidak boleh dikahwini oleh seorang lelaki.

11. Adik Beradik Ibu Susuan (Haram Selamanya):

  • Adik beradik bagi ibu susuan juga terlarang untuk dikahwini.

12. Adik Beradik Bagi Suami Ibu Susuan (Haram Selamanya):

  • Adik beradik bagi suami ibu susuan adalah wanita-wanita yang diharamkan untuk dikahwini oleh lelaki yang merupakan suami bagi ibu susuan mereka.

13. Perempuan yang Telah Menikah (Haram Sementara):

  • Wanita yang telah sah menikah dengan lelaki lain adalah haram untuk dikahwini selama mereka masih dalam perkahwinan sebelumnya.

14. Perempuan Musyrik (Haram Sementara):

  • Wanita-wanita yang belum memeluk Islam adalah diharamkan untuk dikahwini sehingga mereka memeluk Islam.

15. Isteri yang Telah Bercerai (Haram Sementara):

  • Wanita yang telah bercerai tiga kali dengan suaminya sebelum mencari perkahwinan baru adalah haram untuk dikahwini sehingga mereka menikah dengan suami baru.

Mengetahui golongan wanita yang terlarang untuk dikahwini adalah penting untuk memastikan bahawa perkahwinan berlaku dalam batas-batas syariah. Hal ini juga membantu memelihara kehormatan dan martabat individu serta menjaga integriti institusi perkahwinan dalam Islam.


E. Rukun-Rukun Nikah dalam Islam

Rukun-rukun nikah dalam Islam adalah komponen asas yang mesti ada dalam akad perkahwinan. Ia adalah langkah-langkah utama yang membentuk akad sah perkahwinan. Rukun-rukun nikah terdiri daripada:

1. Bakal Suami: Bakal suami merujuk kepada lelaki yang akan menikahi wanita. Suami harus memenuhi beberapa syarat tertentu, seperti Islam, telah dikenalpasti, bukan mahram kepada bakal isteri, dan tidak dalam keadaan ihram haji atau umrah. Bagi yang berpoligami, dia tidak boleh mempunyai lebih daripada empat orang isteri dalam satu masa.

2. Bakal Isteri: Bakal isteri merujuk kepada wanita yang akan dinikahi oleh lelaki. Isteri juga harus memenuhi syarat-syarat tertentu, termasuk Islam, telah dikenalpasti, bukan mahram kepada bakal suami, dan tidak dalam keadaan ihram haji atau umrah. Dia juga tidak boleh menjadi isteri kepada lelaki lain atau dalam iddah talak raj’i.

3. Wali: Wali adalah individu yang mempunyai kelayakan untuk menikahkan pengantin perempuan. Wali perlu memenuhi syarat-syarat tertentu, seperti Islam, lelaki, baligh, berakal, adil (tidak melakukan dosa besar atau dosa kecil secara berterusan), merdeka, tidak dalam keadaan ihram haji atau umrah, tidak dipaksa untuk berkahwin, dan tidak mengalami penyakit yang mencacatkan fikiran. Susunan wali adalah seperti berikut:

  • Bapa
  • Datuk sebelah bapa dan keatas
  • Adik-beradik lelaki seibu sebapa
  • Adik-beradik lelaki sebapa
  • Anak saudara lelaki daripada adik-beradik lelaki seibu sebapa
  • Anak saudara lelaki daripada adik-beradik lelaki sebapa
  • Anak lelaki kepada anak saudara lelaki seibu sebapa
  • Anak lelaki kepada anak saudara lelaki sebapa
  • Bapa saudara sebelah bapa seibu sebapa
  • Bapa saudara sebelah bapa sebapa
  • Sepupu lelaki daripada bapa saudara sebelah bapa seibu sebapa
  • Sepupu lelaki daripada bapa saudara sebelah bapa sebapa
  • Wali Hakim

4. Dua Orang Saksi: Terdapat dua orang saksi yang hadir semasa akad nikah. Mereka harus memenuhi syarat-syarat tertentu, seperti Islam, lelaki, baligh, berakal, adil, dan merdeka. Tugas saksi adalah untuk menyaksikan akad nikah dan mengesahkan sahnya perkahwinan tersebut.

5. Lafaz Akad Nikah (Sighah): Lafaz akad nikah (sighah) adalah perkataan-perkataan yang diucapkan semasa akad nikah. Terdapat dua komponen utama dalam lafaz akad nikah:

  • Ijab: Ijab adalah lafaz yang diucapkan oleh wali atau wakilnya. Contoh lafaz ijab adalah “Aku nikahkan engkau dengan anak perempuanku…”
  • Qabul: Qabul adalah lafaz yang diucapkan oleh bakal suami atau wakilnya sebagai penerima. Contoh lafaz qabul adalah “Aku terima nikahnya anak perempuanmu…”

Syarat-syarat untuk lafaz akad nikah adalah:

  • Menggunakan lafaz “kahwin” atau “nikah” atau terjemahan yang tepat daripada kedua-duanya.
  • Lafaz ijab dan qabul hendaklah jelas dan bukan secara qias.
  • Ijab dan qabul hendaklah berturutan dan tidak diselangi dengan perkataan lain.
  • Lafaz akad nikah hendaklah berkuat kuasa serta-merta kesannya.
  • Kelayakan wali dan bakal suami harus berkekalan sehingga selesai akad.
  • Lafaz akad nikah tidak dibataskan dengan tempoh masa.

Rukun-rukun nikah ini adalah asas yang penting dalam menjalani akad perkahwinan dalam Islam. Mereka memastikan bahawa akad nikah adalah sah dan sahaja di antara lelaki dan wanita yang memenuhi syarat-syarat yang telah ditetapkan dalam syariah.

F. Syarat-Syarat Bakal Suami dan Bakal Isteri

Sebelum seseorang individu boleh menjadi bakal suami atau bakal isteri dalam Islam, mereka perlu memenuhi beberapa syarat-syarat penting. Syarat-syarat ini adalah kriteria asas yang perlu dipenuhi untuk memastikan keabsahan dan kebolehan individu untuk terlibat dalam perkahwinan. Berikut adalah syarat-syarat bagi bakal suami dan bakal isteri:

Syarat-Syarat Bakal Suami:

  1. Islam: Bakal suami haruslah seorang Muslim yang memeluk agama Islam. Ini adalah syarat asas dalam Islam untuk seseorang yang ingin berkahwin.
  2. Dikenalpasti: Bakal suami haruslah individu yang jelas identitinya dan tidak diragui statusnya. Ini termasuk pengenalan diri dan status perkahwinan jika pernah berkahwin sebelum ini.
  3. Bukan Mahram kepada Bakal Isteri: Bakal suami tidak boleh menjadi mahram kepada bakal isteri. Mahram ialah individu-individu yang oleh hukum Islam dianggap sebagai keluarga terdekat dan tidak boleh berkahwin antara satu sama lain. Contohnya, bapa, anak, saudara kandung, dan sebagainya.
  4. Bukan Dalam Keadaan Ihram Haji atau Umrah: Ihram adalah status khusus bagi individu yang sedang melaksanakan haji atau umrah. Seseorang dalam keadaan ihram tidak dibenarkan untuk berkahwin sehingga menyelesaikan ibadah haji atau umrah.
  5. Tidak Memiliki Empat Isteri Serentak: Menurut hukum Islam, seorang lelaki hanya boleh memiliki sehingga empat isteri pada satu masa. Oleh itu, bakal suami tidak boleh memiliki lebih daripada empat isteri pada saat yang sama.

Syarat-Syarat Bakal Isteri:

  1. Islam: Bakal isteri juga mesti menganuti agama Islam sebagai syarat asas untuk perkahwinan dalam Islam.
  2. Dikenalpasti: Bakal isteri haruslah individu yang jelas identitinya dan tidak diragui statusnya. Ini termasuk pengenalan diri dan status perkahwinan jika pernah berkahwin sebelum ini.
  3. Bukan Mahram kepada Bakal Suami: Bakal isteri tidak boleh menjadi mahram kepada bakal suami. Mahram ialah individu-individu yang oleh hukum Islam dianggap sebagai keluarga terdekat dan tidak boleh berkahwin antara satu sama lain.
  4. Bukan Dalam Keadaan Ihram Haji atau Umrah: Seperti bakal suami, bakal isteri juga tidak dibenarkan untuk berkahwin dalam keadaan ihram haji atau umrah.
  5. Bukan Isteri Orang Lain atau Dalam Iddah Talak Raj’i: Bakal isteri tidak boleh dalam status perkahwinan dengan lelaki lain atau dalam tempoh iddah talak raj’i (tempoh tunggu bagi isteri yang telah diceraikan untuk mendapatkan kembali suaminya jika belum berkahwin dengan lelaki lain).

Memenuhi syarat-syarat ini adalah penting untuk memastikan bahawa bakal suami dan bakal isteri memenuhi kelayakan yang ditetapkan dalam Islam sebelum melibatkan diri dalam akad perkahwinan. Ini adalah langkah penting dalam memastikan keabsahan dan sahnya perkahwinan menurut hukum Islam.

G. Tanggungjawab Suami dan Isteri dalam Islam

Dalam Islam, terdapat tanggungjawab yang ditetapkan bagi suami dan isteri untuk membina sebuah keluarga yang berfungsi dengan harmoni dan keadilan. Berikut adalah tanggungjawab suami dan isteri dalam Islam:

Tanggungjawab Suami:

  1. Menyediakan Nafkah: Suami diwajibkan untuk menyediakan segala keperluan asas kepada isteri dan anak-anak mengikut kemampuan ekonominya. Ini termasuk makanan, pakaian, tempat tinggal, dan keperluan harian.
  2. Memberi Kasih Sayang dan Belas Kasihan: Suami diamanahkan untuk memberikan kasih sayang, belas kasihan, dan nafkah batin kepada isteri. Ini termasuk memberikan perhatian, memahami keperluan emosi isteri, dan menghormati perasaannya.
  3. Memberi Layanan yang Baik: Suami seharusnya memperlakukan isteri dengan baik, memberikan tutur kata yang baik, dan memenuhi keperluan isteri secara sopan. Memiliki komunikasi yang terbuka dan penuh penghargaan adalah penting dalam hubungan suami-isteri.
  4. Memberikan Ilmu Pengetahuan dan Pendidikan Agama: Suami diwajibkan untuk memberikan pendidikan agama yang mencukupi kepada isteri dan anak-anak. Ini termasuk mengajar nilai-nilai dan ajaran Islam, membimbing mereka dalam amalan keagamaan, dan memupuk ketaqwaan.
  5. Menyelesaikan Mahar yang Belum Dijelaskan: Suami harus menunaikan mahar (harta atau nilai yang dijanjikan) kepada isteri segera setelah akad nikah dilaksanakan. Ini adalah hak isteri yang harus dipenuhi oleh suami.

Tanggungjawab Isteri:

  1. Mentaati Perintah Suami: Isteri diwajibkan untuk mentaati perintah suami selama tidak bertentangan dengan hukum syara’. Ketaatan ini adalah sebahagian daripada amanah dalam perkahwinan.
  2. Menjaga Kehormatan Diri: Isteri diarahkan untuk menjaga kehormatan diri dengan berpakaian menutup aurat, memelihara pandangan, dan mematuhi batasan-batasan pergaulan ketika berada di luar rumah.
  3. Menjaga Kemuliaan dan Harta Suami: Isteri bertanggungjawab untuk menjaga kemuliaan dan kehormatan suami. Ini termasuk menjaga harta benda, menjaga reputasi suami, dan memelihara privasi keluarga.
  4. Melakukan Perkara yang Menyenangkan Hati Suami: Isteri disarankan untuk melakukan perkara-perkara yang dapat menyenangkan hati suami, seperti memberikan perhatian, memahami keinginan suami, dan memberi sokongan emosional.
  5. Mendapat Izin Suami Sebelum Keluar Rumah: Isteri seharusnya mendapatkan izin dari suami sebelum keluar dari rumah, terutamanya jika tujuannya bukanlah untuk urusan yang mendesak.

Tanggungjawab suami dan isteri adalah penting dalam membentuk sebuah keluarga yang sejahtera dan harmoni dalam Islam. Melaksanakan tanggungjawab masing-masing dengan penuh kesedaran akan membawa keberkatan dan kebahagiaan dalam perkahwinan.

Penutup


Perkahwinan dalam Islam adalah institusi yang diwajibkan untuk memelihara akhlak dan tatanan masyarakat. Dengan memahami maksud, hukum, dan tanggungjawab dalam perkahwinan, umat Islam di Malaysia dapat memperoleh kebahagiaan dan keberkatan dalam kehidupan keluarga mereka.

Related posts