Sejarah Kerajaan Umayyah | Nota Ringkas Pendidikan Islam Tingkatan 4 bab 5 | Sirah dan Tamadun Islam | My Wislah | Wislah Malaysia |
Kerajaan Umayyah merupakan salah satu kerajaan Islam yang terkenal dan berjaya dalam sejarah Islam. Kerajaan ini memerintah selama hampir satu abad dan meliputi sebahagian besar benua Afrika, Asia dan Eropah, dengan pusat pemerintahan di Damsyik, Syria. Pemerintahan Kerajaan Umayyah memberikan banyak sumbangan dalam bidang agama, politik, ekonomi, teknologi dan seni bina. Namun, kerajaan ini jatuh akibat kelemahan dalam pentadbiran dan ketidakpuasan rakyat.
Sejarah Kerajaan Umayyah
Kerajaan Umayyah bermula dengan pengasasan oleh Muawiyah Bin Abi Sufian, yang merupakan keturunan Quraisy dan bersempena dengan nama Umayyah Bin Abdul Syams Bin Abdul Manaf. Kerajaan ini memerintah selama 91 tahun, bermula dari tahun 41 hijrah hingga 132 hijrah dan terdiri daripada 14 orang khalifah. Wilayah kekuasaannya meliputi sebahagian besar benua Afrika, Asia dan Eropah, dengan pusat pemerintahan di Damsyik, Syria.
Khalifah-Khalifah Terkenal
Antara khalifah-khalifah terkenal dalam sejarah Kerajaan Umayyah adalah:
1. Muawiyah Bin Abi Sufian (Khalifah Pertama) – beliau menjadi khalifah selama 19 tahun 3 bulan (41H-60H). Menjadikan Damsyik sebagai pusat pemerintahan Islam yang terkenal, mewujudkan perkhidmatan pos berkuda (Diwan al-Barid), memperkenalkan cap mohor rasmi kerajaan Umayyah (Diwan al-Khatim), menubuhkan jabatan setiausaha (Diwan ar-Rasail), jabatan cukai dan jabatan urusan awam, serta memperkasakan armada laut.
2. Abdul Malik Bin Marwan (Khalifah Kelima) – beliau menjadi khalifah selama 21 tahun (65H-86H). Menetapkan bahasa Arab sebagai bahasa rasmi dalam urusan pentadbiran negara, mencetak mata wang dinar Islam pertama bertulisan Arab dan berteks Al-Quran, menaik taraf Diwanul Jundi untuk mengurus pertahanan negara, mengarahkan pembinaan قُبْهُ الصَّخْرَة di Baitul Maqdis.
3. Al-Walid Bin Abdul Malik (Khalifah Keenam) – beliau menjadi khalifah selama 9 tahun 7 bulan (86H-96H). Membuka wilayah baharu Islam seperti Andalus dan India, memperbanyak dan mencantikkan seni bina masjid Nabawi, membangunkan banyak masjid baharu seperti masjid Umawi di Damsyik yang bercirikan seni bina Islam, memberikan perhatian kepada rakyat yang berkeperluan khas seperti golongan warga emas dan orang buta dengan menubuhkan jabatan khas, menggalakkan pembinaan bangunan baharu bercirikan seni bina Islam, serta memperbanyak jalan raya menuju ke negeri Hijaz bagi memudahkan perjalanan jemaah haji ke Baitullah Al-Haram.
4. Umar Bin Abdul Aziz (Khalifah Kelapan) – beliau menjadi khalifah selama 2 tahun 5 bulan (99H-101H). Mengecualikan bayaran cukai jizyah terhadap kafir zimmi sehingga ramai yang memeluk Islam, mengeluarkan arahan rasmi kepada Ibnu Syihab Az-zuhri untuk membukukan hadis Rasulullah SAW, membina rumah (transit) untuk para pedagang, menaik taraf infrastruktur untuk kemudahan rakyat seperti hospital, jambatan, perigi, jalan raya dan sistem pengangkutan awam, serta mengasaskan dewan penasihat yang dianggotai oleh para ulama’ untuk memberikan nasihat kepada khalifah.
Faktor Kegemilangan Kerajaan Umayyah
Beberapa faktor yang menyumbang kepada kegemilangan Kerajaan Umayyah adalah:
1. Agama – Khalifah Umar Bin Abdul Aziz telah menyemarakkan aktiviti keilmuan seperti penghayatan Al-Quran dan pembukuan hadis. Khalifah Al-Walid Bin Abdul Malik pula telah menaik taraf dan membina institusi masjid seperti masjid Nabawi untuk merancakkan aktiviti keagamaan.
2. Politik – Pemilihan Damsyik yang strategik sebagai pusat pemerintahan oleh khalifah Muawiyah Bin Abi Sufian telah berjaya mengukuhkan pentadbiran negara. Pelantikan gabenor yang berwibawa berjaya menghapuskan pemberontakan dan memberi stabiliti dalam negara.
3. Ekonomi – Kerajaan Umayyah telah mengekalkan sistem perdagangan yang mapan, di mana mereka memperluaskan perdagangan antara wilayah timur dan barat, serta mengasaskan pelabuhan-pelabuhan penting seperti pelabuhan Alexandria dan pelabuhan Suriah.
4. Teknologi – Kerajaan Umayyah telah memperkenalkan teknologi yang baru seperti sistem pos berkuda dan mata wang dinar pertama bertulisan Arab.
5. Seni Bina – Kerajaan Umayyah telah membina bangunan-bangunan penting seperti masjid-masjid dan istana-istana yang memaparkan ciri-ciri seni bina Islam yang kaya dan indah.
Kejatuhan Kerajaan Umayyah
Kerajaan Umayyah telah jatuh pada tahun 132 hijrah, apabila khalifah terakhir, Marwan Bin Muhammad, digulingkan oleh Dinasti Abbasiyah yang berpusat di Baghdad, Iraq. Faktor utama kejatuhan Kerajaan Umayyah adalah kelemahan dalam pentadbiran, pembaziran harta negara oleh golongan elit, dan ketidakpuasan rakyat akibat perbezaan kedudukan dan kekayaan. Kejatuhan Kerajaan Umayyah juga disebabkan oleh ketidakpuasan golongan Syiah dan Abbasiyah yang menjadi kuasa baru.
Kesimpulan
Kerajaan Umayyah merupakan salah satu kerajaan Islam yang berjaya dalam sejarah Islam. Pemerintahan mereka memberikan banyak sumbangan dalam bidang agama, politik, ekonomi, teknologi dan seni bina. Namun, kejatuhan kerajaan ini disebabkan oleh kelemahan dalam pentadbiran, pembaziran harta negara oleh golongan elit, dan ketidakpuasan rakyat akibat perbezaan kedudukan dan kekayaan. Walaupun Kerajaan Umayyah jatuh, sumbangan mereka tetap dikenang dan menjadi sejarah penting dalam perkembangan Islam dan dunia.
